NHIỄM TOXOPLASMA TRONG THAI KỲ

Toxoplasma gondii là ký sinh trùng tồn tại phổ biến trong tự nhiên. Nó có thể sống ký sinh trong cơ thể của nhiều loài động vật, kể cả người. Mèo là vật chủ chính – nơi ký sinh trùng hoàn thành vòng đời và thải trứng ra môi trường qua phân. Những trứng này có thể tồn tại hơn một năm trong môi trường ẩm và ấm.

Nội dung bài viết

Nhiễm Toxoplasma lây qua đường nào?

Một số đường lây nhiễm phổ biến bao gồm:

Ăn phải thịt sống hoặc chưa nấu chín (như thịt heo, thịt cừu) chứa nang Toxoplasma.

Ăn rau sống không rửa sạch hoặc uống nước bị nhiễm trứng Toxoplasma.

Tiếp xúc với phân mèo, đất cát có chứa trứng ký sinh trùng.

Lây truyền từ mẹ sang con trong thai kỳ nếu mẹ bị nhiễm lần đầu.

Nguy cơ truyền bệnh cho thai nhi tăng theo tuổi thai, từ 6% trong 3 tháng đầu đến hơn 70% ở cuối thai kỳ.

Thời gian ủ bệnh và triệu chứng

Thông thường, sau khi nhiễm trùng từ 1–2 tuần, cơ thể bắt đầu có phản ứng. Tuy nhiên, phần lớn người khỏe mạnh không có triệu chứng rõ ràng.

Một số dấu hiệu có thể gặp bao gồm:

Sốt nhẹ, mệt mỏi, đau cơ, đau họng.

Hạch to, nhất là ở vùng cổ.

Gan, lách to hơn bình thường.

Ban đỏ dạng nốt hoặc sẩn.

Ở người có hệ miễn dịch yếu (như bệnh nhân AIDS), Toxoplasma có thể gây viêm phổi, viêm não, viêm cơ tim, tổn thương võng mạc…

Nhiễm Toxoplasma bẩm sinh có biểu hiện gì?

Nếu thai nhi bị nhiễm trùng khi còn trong bụng mẹ, trẻ có thể không có biểu hiện lúc sinh. Tuy nhiên, khoảng 10% trường hợp có thể gặp các triệu chứng như:

Khó thở, gan lách to, vàng da.

Tổn thương thần kinh như viêm não, não úng thủy, vôi hóa nội sọ.

Viêm màng đệm võng mạc, gây ảnh hưởng đến thị lực.

Cần lưu ý: Nếu mẹ nhiễm toxoplasma tiên phát trong khoảng tuần 24–30 của thai kỳ, nguy cơ con bị nhiễm không triệu chứng là cao nhất.

Chẩn đoán nhiễm Toxoplasma

Việc chẩn đoán dựa vào xét nghiệm máu:

Xét nghiệm tìm kháng thể IgG và IgM để biết người bệnh có nhiễm lần đầu hay không.

Nếu nghi ngờ nhiễm tiên phát, bác sĩ sẽ làm thêm xét nghiệm sau 2–3 tuần để theo dõi sự thay đổi kháng thể.

Nếu cần thiết, chọc ối sau tuần 17 để xét nghiệm PCR trong dịch ối, giúp xác định tình trạng nhiễm của thai nhi.

Chẩn đoán ở trẻ sơ sinh

Việc phát hiện nhiễm Toxoplasma bẩm sinh ở trẻ sơ sinh cũng không dễ:

Xét nghiệm IgM dương tính có thể giúp gợi ý chẩn đoán.

Tăng rõ rệt nồng độ IgG hoặc nồng độ IgG kéo dài sau 1 tuổi là bằng chứng trẻ bị nhiễm.

Điều trị Toxoplasma trong thai kỳ

Dù điều trị không làm giảm tỷ lệ truyền bệnh, nhưng có thể giảm mức độ tổn thương cho thai nhi.

– Trước 16 tuần: Dùng spiramycin để hạn chế lây truyền (không qua được nhau thai).

– Sau 16 tuần: Dùng pyrimethamine, sulfadiazine, và acid folinic. Cần theo dõi sát các chỉ số máu trong thời gian điều trị.

Nếu phát hiện thai nhi đã nhiễm bệnh qua xét nghiệm dịch ối, việc điều trị kháng sinh sẽ tiếp tục suốt thai kỳ theo phác đồ luân phiên.

Cách phòng ngừa Toxoplasma khi mang thai

Phòng bệnh luôn quan trọng, nhất là với phụ nữ mang thai:

Nấu chín thịt kỹ, tránh ăn đồ tái.

Rửa sạch rau củ, trái cây trước khi ăn.

Tránh tiếp xúc với phân mèo hoặc đất cát nghi ngờ nhiễm.

Rửa tay sạch sau khi sơ chế thực phẩm sống.

Tất cả thai phụ nên được tư vấn về phòng ngừa Toxoplasma trong lần khám thai đầu tiên. Nếu có yếu tố nguy cơ hoặc nghi ngờ nhiễm bệnh, cần làm xét nghiệm huyết thanh học sớm và theo dõi sát.

Kết luận

Toxoplasma gondii là một loại ký sinh trùng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng nếu mẹ bầu nhiễm trong thai kỳ, nhất là giai đoạn đầu. Việc hiểu rõ con đường lây truyền, biểu hiện và tầm quan trọng của chẩn đoán sớm sẽ giúp phòng ngừa hiệu quả và giảm thiểu nguy cơ cho thai nhi.