TRẦM CẢM SAU SINH - Bác sĩ Nhân

Sau khi sinh con, bên cạnh niềm vui làm mẹ, không ít phụ nữ rơi vào trạng thái buồn bã, lo âu mà đôi khi không biết lý do vì sao. Có người gọi đó là “hội chứng buồn sau sinh”, nhưng cũng có trường hợp là trầm cảm sau sinh – một vấn đề cần được quan tâm đúng mức.

Bài viết này sẽ chia sẽ những thông tin cơ bản và dễ hiểu về trầm cảm sau sinh để các mẹ (hoặc người thân của mẹ) có thêm kiến thức, biết cách nhận diện và tìm sự hỗ trợ kịp thời.

Nội dung bài viết

1. Hội chứng buồn sau sinh là gì?

Khoảng 2–3 ngày sau sinh, nhiều mẹ bắt đầu cảm thấy buồn bã, dễ xúc động, lo âu mà không rõ lý do. Cảm giác này thường gọi là “hội chứng buồn sau sinh” (baby blues). Một số dấu hiệu thường thấy gồm:

– Hay khóc, dù không rõ vì sao

– Mất ngủ, khó ăn, hoặc cảm thấy không còn hứng thú với mọi thứ

– Lo lắng, bối rối không biết mình có đủ khả năng chăm con không

– Có lúc tức giận vô cớ với con, bạn đời hoặc người thân

Tình trạng này khá phổ biến và thường tự hết sau vài ngày đến 1–2 tuần, không cần điều trị gì đặc biệt. Nhưng nếu cảm xúc tiêu cực kéo dài hơn, rất có thể đó là dấu hiệu của trầm cảm sau sinh.

2. Trầm cảm sau sinh là gì?

Khác với hội chứng buồn sau sinh, trầm cảm sau sinh là một dạng rối loạn cảm xúc nghiêm trọng hơn. Mẹ có thể cảm thấy buồn sâu sắc, lo lắng tột độ hoặc mất hết hy vọng, và những cảm xúc này có thể ảnh hưởng đến việc chăm sóc bản thân và em bé.

Trầm cảm sau sinh thường xuất hiện trong vòng 1 năm sau sinh, nhiều nhất là khoảng 1–3 tuần đầu sau khi sinh.

3. Vì sao lại bị trầm cảm sau sinh?

Trầm cảm sau sinh không do một lý do cụ thể nào, mà thường đến từ nhiều yếu tố kết hợp, bao gồm:

– Thay đổi hormone: Sau khi sinh, lượng hormone estrogen và progesterone giảm nhanh chóng. Điều này ảnh hưởng đến tâm trạng, dễ khiến mẹ cảm thấy buồn và rối loạn cảm xúc – tương tự như hội chứng tiền kinh nguyệt nhưng nặng hơn.

– Tiền sử trầm cảm: Nếu bạn từng bị trầm cảm trước đó (dù là trước, trong hay sau khi mang thai), nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh sẽ cao hơn.

– Yếu tố cảm xúc: Nếu mang thai ngoài ý muốn, chưa sẵn sàng làm mẹ hoặc gặp khó khăn trong mối quan hệ, bạn dễ rơi vào cảm giác nghi ngờ, tội lỗi, buồn bã.

– Mệt mỏi: Sinh con, chăm con khiến mẹ kiệt sức, mất ngủ triền miên. Nếu sinh mổ, quá trình hồi phục càng chậm hơn.

– Thiếu hỗ trợ và căng thẳng: Nếu không có người chia sẻ, hoặc bạn đang gặp chuyện buồn như mất người thân, chuyển nhà, khó khăn tài chính,…thì nguy cơ bị trầm cảm sẽ tăng.

4. Làm sao biết mình bị trầm cảm sau sinh?

Nếu mẹ (hoặc người thân) thấy những dấu hiệu sau kéo dài hơn 2 tuần, nên nghĩ đến trầm cảm sau sinh:

– Luôn cảm thấy buồn bã, tuyệt vọng

– Không quan tâm đến em bé hoặc những điều từng yêu thích

– Mất ngủ nặng hoặc ngủ quá nhiều

– Ăn không ngon miệng hoặc bỏ ăn

– Có ý nghĩ làm hại bản thân hoặc em bé

6. Trầm cảm sau sinh có điều trị được không?

Có nhiều cách điều trị tùy theo tình trạng cụ thể. Thông thường, bác sĩ có thể đề nghị:

*Dùng thuốc

Hai nhóm thuốc thường được sử dụng là:

– Zuranolone: Đây là thuốc đầu tiên được FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) phê duyệt đặc biệt để điều trị trầm cảm sau sinh. Dùng trong 14 ngày, uống tại nhà.

– Thuốc chống trầm cảm: Giúp điều chỉnh các chất hóa học trong não để cải thiện tâm trạng. Có nhiều loại, và có thể mất 3–4 tuần để thấy hiệu quả rõ rệt.

💡 Lưu ý: Khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là nếu đang cho con bú, mẹ nên trao đổi kỹ với bác sĩ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

*Liệu pháp trò chuyện (tâm lý trị liệu)

Trò chuyện với chuyên gia tâm lý giúp mẹ hiểu rõ cảm xúc của mình, học cách đối phó và hồi phục. Có thể tham gia trị liệu cá nhân, nhóm, hoặc trị liệu với gia đình/ bạn đời.

7. Thuốc điều trị có ảnh hưởng khi cho con bú không?

Zuranolone và thuốc chống trầm cảm đều có thể đi vào sữa mẹ, nhưng thường ở mức rất thấp.

Trong thời gian điều trị với Zuranolone, mẹ có thể lựa chọn vẫn tiếp tục cho bé bú, hoặc ngưng tạm rồi cho bú lại sau 1 tuần kể từ liều cuối cùng.

Với thuốc chống trầm cảm, đa phần là an toàn khi cho con bú, nhưng vẫn nên trao đổi với bác sĩ để có lựa chọn phù hợp nhất.

8. Thuốc có gây tác dụng phụ không?

Với Zuranolone, mẹ có thể thấy:

– Chóng mặt, buồn ngủ, mệt mỏi

– Tiêu chảy, cảm lạnh nhẹ, nhiễm trùng đường tiểu

Trong thời gian uống thuốc, mẹ không nên lái xe, tránh rượu, các thuốc gây buồn ngủ hoặc ảnh hưởng hệ thần kinh. Và nhớ dùng biện pháp tránh thai, vì thuốc có thể ảnh hưởng đến thai nhi nếu có thai trong thời gian này.

9. Làm sao ngăn ngừa trầm cảm sau sinh?

Nếu bạn có tiền sử trầm cảm, hoặc đang dùng thuốc điều trị tâm lý, nên trao đổi với bác sĩ sản khoa ngay từ lúc mang thai hoặc trước đó. Bác sĩ có thể giúp bạn theo dõi sát sao và chuẩn bị kế hoạch phòng ngừa.

Kết luận

Trầm cảm sau sinh là vấn đề không hiếm gặp nhưng dễ bị bỏ qua vì nhiều mẹ nghĩ đó chỉ là cảm xúc thoáng qua. Tuy nhiên, nếu được nhận biết sớm và có sự hỗ trợ kịp thời từ người thân và nhân viên y tế, mẹ hoàn toàn có thể vượt qua. Việc nghỉ ngơi hợp lý, chăm sóc tinh thần, chia sẻ cảm xúc và không ngại tìm đến chuyên gia là những bước quan trọng giúp mẹ phục hồi. Sức khỏe tinh thần của mẹ cũng quan trọng như sức khỏe thể chất, và mẹ xứng đáng được quan tâm và yêu thương đúng mức.