TRẦM CẢM TRONG THAI KỲ

Trong thời gian mang thai, không chỉ có cơ thể thay đổi mà cảm xúc của mẹ cũng biến động không ít. Nhiều mẹ bầu cảm thấy buồn, lo âu, mệt mỏi, thậm chí chán ăn, mất ngủ… Điều này có thể là dấu hiệu của trầm cảm trong thai kỳ, một vấn đề sức khỏe tâm thần khá phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua.

Nội dung bài viết

1. Trầm cảm thai kỳ là gì?

Trầm cảm trong thai kỳ là tình trạng rối loạn cảm xúc xảy ra ở phụ nữ mang thai, có thể từ mức nhẹ đến nặng. Cảm giác buồn bã, mệt mỏi kéo dài, mất hứng thú với cuộc sống là những biểu hiện thường gặp. Nếu không phát hiện và hỗ trợ kịp thời, trầm cảm có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và bé.

2. Trầm cảm thai kỳ có phổ biến không?

Theo thống kê, có khoảng 7–9% phụ nữ ở các nước thu nhập cao mắc trầm cảm khi mang thai. Tỷ lệ này cao hơn ở các nước có thu nhập trung bình và thấp, khoảng 16–19%. Tuy vậy, không phải ai cũng được chẩn đoán vì dễ nhầm với các triệu chứng thông thường của thai kỳ như mệt mỏi, mất ngủ, hay thay đổi cảm xúc.

3. Những ai dễ bị trầm cảm khi mang thai?

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm thai kỳ, bao gồm:

– Có tiền sử trầm cảm trước đây.

– Mang thai ngoài kế hoạch hoặc không mong muốn.

– Gặp khó khăn kinh tế, căng thẳng gia đình hoặc đang trải qua biến cố như mất việc, ly hôn…

– Thiếu sự hỗ trợ từ người thân, gia đình.

– Bị bạo hành, từng bị lạm dụng, hoặc từng sảy thai.

– Có bệnh mạn tính như tiểu đường, béo phì, hoặc đang phải dừng thuốc chống trầm cảm vì thai kỳ.

4. Triệu chứng trầm cảm khi mang thai

Mỗi người có thể có biểu hiện khác nhau, nhưng dưới đây là những dấu hiệu phổ biến cần lưu ý:

Cảm giác buồn, mệt mỏi dai dẳng.

Lo lắng, dễ khóc, hoặc cảm thấy vô dụng.

Không hứng thú với các hoạt động từng yêu thích.

Ăn ít hoặc ăn quá nhiều.

Khó ngủ hoặc ngủ nhiều bất thường.

Mất tập trung, hay quên.

Có suy nghĩ tiêu cực, đôi khi là ý nghĩ tự làm hại bản thân.

Lưu ý: Những thay đổi này cũng có thể gặp trong thai kỳ bình thường, vì vậy việc theo dõi và đánh giá kỹ lưỡng là rất cần thiết.

5. Trầm cảm thai kỳ ảnh hưởng như thế nào?

Nếu không được điều trị, trầm cảm có thể dẫn đến:

– Nguy cơ cho mẹ: giảm chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng đến khả năng chăm sóc bản thân, tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh, và trong một số trường hợp nặng có thể gây hại đến tính mạng.

– Nguy cơ cho thai nhi: dễ bị sinh non, nhẹ cân, thai chậm tăng trưởng trong tử cung và có nguy cơ gặp các vấn đề tâm lý, hành vi sau này.

6. Làm sao biết mẹ bầu có bị trầm cảm không?

Việc sàng lọc trầm cảm trong thai kỳ nên được thực hiện định kỳ, đặc biệt là trong quý II thai kỳ. Một số công cụ đánh giá thường dùng:

– Thang đo EPDS (Edinburgh Postnatal Depression Scale): Nếu tổng điểm ≥12, có thể mẹ đang bị trầm cảm.

– Bảng câu hỏi PHQ-9 hoặc CES-D: Cũng có thể giúp phát hiện tình trạng trầm cảm.

7. Cách phòng ngừa và điều trị trầm cảm khi mang thai

Tùy vào mức độ, có thể áp dụng các biện pháp sau:

a) Liệu pháp tâm lý

– Trò chuyện cùng chuyên gia tâm lý, hoặc bác sĩ có chuyên môn về sức khỏe tâm thần thai kỳ.

– Giúp mẹ bầu hiểu rõ hơn về cảm xúc, biết cách quản lý stress, và điều chỉnh suy nghĩ tiêu cực.

b) Điều chỉnh lối sống

– Ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, và tập luyện nhẹ nhàng mỗi ngày như đi bộ, yoga bầu, thiền…

– Hạn chế tiếp xúc với các nội dung tiêu cực, thay vào đó nên nghe nhạc thư giãn, trò chuyện với người thân.

c) Tăng cường kết nối xã hội

– Đừng ngại chia sẻ cảm xúc với người thân, bạn bè hoặc các nhóm hỗ trợ mẹ bầu.

– Sự đồng hành, lắng nghe của chồng và gia đình có vai trò rất lớn.

d) Dùng thuốc (nếu cần)

– Một số mẹ bầu bị trầm cảm nặng có thể cần dùng thuốc. Khi đó, bác sĩ sẽ cân nhắc rất kỹ giữa lợi ích và nguy cơ, để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

Kết luận

Trầm cảm trong thai kỳ là một vấn đề nghiêm túc nhưng hoàn toàn có thể được hỗ trợ nếu phát hiện sớm. Mẹ bầu không nên tự chịu đựng hay cảm thấy mình yếu đuối. Nếu thấy tâm trạng không ổn trong nhiều ngày, đừng ngại chia sẻ với bác sĩ. Chăm sóc sức khỏe tinh thần cũng quan trọng không kém gì sức khỏe thể chất – vì hạnh phúc của mẹ cũng là khởi đầu tốt nhất cho bé.